Poznaj historię czekolady

Czekolada to jeden z najbardziej uniwersalnych deserów świata. Jest równocześnie niezwykle elegancka i ogólnodostępna. Doskonale smakuje zarówno solo, jak i w przeróżnych połączeniach, z klasą ustępując miejsca w masie wykwintnym dodatkom.

Czekolada jest nie tylko niezwykle smaczna (w każdej z setek swoich odsłon!), ale również ma udowodniony naukowo pozytywny wpływ na nasze samopoczucie. Zawarty w czekoladzie magnez reguluje pracę komórek nerwowych, a cynk i selen zwiększają wydzielanie hormonu szczęścia. Czekolada zjadana raz na jakiś czas i w niewielkich ilościach powoduje uczucie zadowolenia i rozjaśnia umysł oraz dodaje energii.

Skąd pochodzi czekolada?

Za wynalazców czekolady uznaje się Olmeków, którzy między XX a X wiekiem p.n.e. zamieszkiwali Wybrzeże Zatoki Meksykańskiej. Najprawdopodobniej to oni jako pierwsi zaczęli eksperymentować z owocami i nasionami kakaowca, odkrywając niezwykły smak i aromat kakaowego proszku. Najstarsze naczynia ceramiczne z pozostałościami po przygotowywaniu napojów czekoladowych zostały odkryte w Zatoce Veracruz i pochodzą z 1900 roku p.n.e.

Mezoamerykański lud wyginął około IV wieku p.n.e., a o ciągłość czekoladowej historii zadbali sąsiadujący z Olmetami Majowie i Aztekowie.

Majowie i Aztekowie zaczęli poddawać nasiona kakaowca fermentacji, prażyli je i mielili. Gęsty i spieniony napój, powstający na bazie ziaren kakaowca, zmieszanych z papryczką chilli i mąką kukurydzianą był uznawany za napój bogów (Xocolatl) i podawany podczas oficjalnych ceremonii oraz rozmaitych rytuałów religijnych. Cenną pianę uzyskiwano poprzez wielokrotne przelewanie napoju z naczynia do naczynia, która to czynność została uwieczniona na licznych rycinach.

Aztekowie przypisywali kakao Quetzalcoatlowi,azteckiemu bogu słońca, wiatru, powietrza i nauki. Patronem kakao u Majów był kupiecki bóg Ek Chuah, a ziarna kakaowca były uznaną walutą. Najzamożniejsi władcy tego okresu mieli w swoich starannie strzeżonych spichlerzach miliony ziaren kakaowca! Wśród badaczy zajmujących się historią Majów słychać nawet głosy, że to długotrwała susza i będące jej konsekwencją słabe zbiory kakao doprowadziły do upadku tej wyjątkowej cywilizacji.

Sprowadzenie czekolady do Europy

Krzysztof Kolumb, jeden z największych żeglarzy i odkrywców, w 1502 roku, podczas swojej ostatniej podróży do Nowego Świata, dotarł do wyspy Guanaja, położonej 50 kilometrów od Hondurasu. Stamtąd zabrał nasiona nieznanej mu rośliny, którą Indianie nazywali cacao i traktowali z ogromną czcią.

Hiszpanie potrzebowali kolejnych kilku lat na docenienie ziaren kakaowca. Najprawdopodobniej pierwszym Europejczykiem, który zetknął się z czekoladą był Konkwistador Hernan Cortes. Hiszpan miał okazję spróbować czekolady podanej w złotych naczyniach na dworze Montezumy. Ziarna i recepturę na gorzki napój z pianką przywiózł do Madrytu w 1527 roku.

Pierwsza czekolada na słodko

Początkowo Hiszpanie starali się odtwarzać mezoamerykańską wersję napoju, dodając do czekolady ostrą papryczkę i mączkę kukurydzianą. Sytuacja zmieniła się za sprawą hiszpańskich mnichów, którzy szukając sposobu na poprawę smaku czekoladowego napoju sięgnęli po miód, cynamon i anyż. Od tego momentu czekolada stała się towarem luksusowym podawanym wyłącznie na hiszpańskim dworze, a za wykradzenie ziaren bądź receptury przestępcy groziła kara śmierci.

Jak czekolada podbiła Europę?

Czekolada trafiła do Francji w walizkach imigrantów z Półwyspu Iberyjskiego, którzy uciekając z Hiszpanii i Portugalii przed Inkwizycją w 1609 roku znaleźli schronienie we francuskim Bajonnie. W ten sposób Francuzi zyskali doświadczonych czekoladników, którzy nie tylko wiedzieli jak wytwarzać czekoladę, ale mieli również odpowiednie kontakty handlowe, by sprowadzać do Francji kolejne ziarna kakaowca.

W XVII wieku, za panowania Ludwika XIII i Ludwika XIV nastała moda na czekoladę. Wkrótce w Bajonnie i kilku okolicznych miejscowościach zaczęły powstawać pierwsze przetwórnie ziarna kakaowca. W 1761 roku powstała Gildia Korporacji Czekoladników w Bajonnie. W 1856 roku w tej francuskiej stolicy czekolady działały aż 33 manufaktury czekolady.

Aby zapewnić sobie nieograniczony dostęp do kakaowców – Francuzi zaczęli uprawiać rośliny w swoich koloniach, m.in. w Martynice, na wyspach Saint-Domingo i Saint-Lucie oraz Gwadelupie. Uprawy liczyły kilkaset tysięcy kakaowców i gwarantowały potężne zbiory ziarna. Dzięki temu na przełomie XVIII i XIX wieku rozpoczął się proces uprzemysławiania produkcji czekolady.

Za autora prototypu tabliczki czekolady uznaje się przedsiębiorcę i właściciela paryskiej fabryki czekolady. Jean Antoine Brutus Menier wprowadza na rynek czekoladę w postaci sześciu półokrągłych sztabek zawijanych w papier.

Krótka historia czekolady w Polsce

Czekolada była serwowana na polskich dworach już w XVII i XVIII wieku, za panowania Augusta II Sasa. Miłośnikiem czekolady był również Stanisław August Poniatowski.

Pierwszą cukiernio-kawiarnię, w której m.in. serwowano czekoladę do picia, otworzył w Warszawie, w 1845 roku, Karol Ernest Wedel. 6 lat później Wedel wybudował pierwszą warszawską manufakturę czekolady. Kolejne pokolenia założyciela marki rozbudowywały i modernizowały biznes.

Polacy, w ciągu niespełna 200 lat pokochali czekoladę, co znajduje odzwierciedlenie w liczbach. Statystyczny Kowalski zjada rocznie równowartość 65 tabliczek tej niezwykłej słodkości!

Pierwsza czekolada mleczna i wyroby z czekolady

Pierwsze czekoladowe produkty zaczęły powstawać już w XVII wieku. Były to batony ze zmielonego i sprasowanego ziarna z dodatkiem orzechów, suszonych owoców i kwiatów. Słynne i uwielbiane do dziś pralinki wymyślił w 1679 r. francuski kucharz marszałka du Plessis-Praslin. Pierwsza tabliczka czekolady została wyprodukowana w Anglii, w 1846 r., a za jej twórcę uznaje się Josepha Fry’a.

Pod koniec XIX wieku do liderów w przemyśle czekoladowym dołączyli Szwajcarzy. W 1875 roku Daniel Peterstworzył pierwszą czekoladę mleczną, wykorzystując do niej mleko skondensowane, które z kolei jako pierwszy wyprodukował Henry Nestle. To wszystko otworzyło możliwość eksperymentowania z czekoladą, a producenci zaczęli prześcigać się w nowych pomysłach. Kolejne lata przyniosły nam czekolady nadziewane oraz białe.

Jeżeli zaciekawiła Cię historia czekolady - odwiedź nasz drugi artykuł! W nim poruszymy kwestie takie, jak temperowanie, temperatury topienia oraz wiele innych, praktycznych wskazówek, niezbędnych podczas pracy z tym surowcem. Kliknij w link!

Bibliografia:
Artykuł źródłowy: Joanne P. Baron, Making money in Mesoamerica: Currency production and procurement in the Classic Maya financial system. "Economic Anthropology" vol. 5. issue 2. June 2018. https://doi.org/10.1002/sea2.12118
https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_chocolate
http://vivelacuisine.pl/artykul/264-czekolada
Jean Anthelme Brillat-Savarin, Fizjologia smaku albo medytacje o gastronomii doskonałej, przeł. Joanna Guze, PIW, 2015.
Alexandre Grimod de La Reynière, L'almanach des gourmands, Menu Fretin, 2012.
Alfred Franklin, La Vie Privée d’Autrefois. Arts et Métiers, Modes, Moeurs, Usages des Parisiens. Le Café, Le Thé et Le Chocolat, Librairie Plon, 1893.